«ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗΝ ΑΫΛΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ»
Εγκαινιάζουμε το οδοιπορικό μας στην ‘Αυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της πατρίδας μας, μιας κληρονομιάς που λειτουργεί ως πηγή της πολιτιστικής μας ταυτότητας μέσα από την ποικιλομορφία που μεταφέρουν στο σήμερα, οι πληροφορίες αναφορικά με το βιοτικό, κοινωνικό και συμβολικό επίπεδο, των μορφών της καθημερινής ζωής και των εκφράσεων τέχνης της κάθε τοπικής κοινότητας, μετά την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους τον 19ο αιώνα.
Επιλέξαμε, να προβάλλουμε ως στοιχείο της άυλης κληρονομιάς αρχικά, την παραδοσιακή φορεσιά (ένδυμα) της κάθε γεωγραφικής περιοχής της Ελλάδας, γιατί είναι ένα μέσο προβολής άυλων συμβόλων, όπως οι αξίες, οι κοινωνικές και ιστορικές συγκυρίες της κάθε χρονικής στιγμής του περασμένου αιώνα.
Το Σάββατο, 6 Απριλίου 2024, στην ΣΤΕΓΗ ΚΡΑΨΙΤΩΝ , ξεκίνησε το οδοιπορικό στην άυλη κληρονομιά της Πατρίδας μας, με την Φορεσιά από την περιοχή της «ΚΡΗΤΗΣ», την μεγαλόνησο που είναι «σκαμμένη από τον αγώνα και τον πόνο, λόγω της γεωγραφικής της θέσης ανάμεσα σε τρεις ηπείρους”.
Την παρουσίαση επιμελήθηκε και παρουσίασε, ο δάσκαλος των Κρητικών χορών στην Στέγη μας, κ.Αντώνιος-Ζώης Τσορμπανάκης, (φοιτητής σήμερα στο ΠΑΠΕΙ), ο οποίος έκανε μία ιστορική αναδρομή στην εξέλιξη του παραδοσιακού, Αντρικού, Κρητικού ενδύματος και τις επιρροές που δέχθηκε…
Αρχικά από τους κατακτητές Σαρακηνούς το 824 μ.χ., το πέρασμα στην 2η Βυζαντινή περίοδο του Νικηφόρου Φωκά (961μχ), την Ενετική κυριαρχία από το 1204 έως το 1669, όπου το νησί στη συνέχεια είναι υπό Οθωμανική κυριαρχία, μέχρι την απελευθέρωση του το 1898 και την επανένωση με την υπόλοιπη Ελλάδα το 1913.
Όπως ο ίδιος ο Αντώνης ανέφερε σχετικά: «Ο λαός επιλεκτικά διατηρούσε τμήματα της ενδυμασίας των κατακτητών για λόγους καλαισθησίας και λειτουργικότητας» και τα προσάρμοζε σύμφωνα με τις επικρατούσες πολιτικές, κοινωνικές και ταξικές συνθήκες.
Έτσι λοιπόν, γνωρίσαμε μέσα από την αφήγηση αλλά και την δια ζώσης παρουσίαση, αντιπροσωπευτικών ενδυμασιών, την ιστορία της ΑΝΔΡΙΚΗΣ ΦΟΡΕΣΙΑΣ .
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΔΡΙΚΗΣ ΦΟΡΕΣΙΑΣ
ΦΑΝΕΛΑ/καμιζόλα που φοριούνταν (εσωτερικά) μέσα από το Πουκάμισο,
ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ που ήταν άσπρο λόγω των λευκών προβάτων και του βαμβακιού (πρώτες ύλες ύφανσης) για να βαφτεί μαύρο μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο ως ένδειξη πένθους ,
Η ΒΡΑΚΑ ή σαλβάρι/χιαλβάρι, της ρασόβρακας ή ρασόκαρτσας στα ορεινά της κρήτης που μοιάζει με την σημερινή ηπειρώτικη μπουραζάνα
ΓΚΙΛΟΤΑ (στρατιωτικό ένδυμα από το 1913 (Βαλκανικοί Πόλεμοι),χρώματος χακί ή μπεζ, που το διατήρησαν στην καθημερινή χρήση τους και ως ένδειξη ανδρείας, αλλά και λόγω της λειτουργικότητάς του, (φούσκα στο πλάι του γονάτου για την άνεση), μέχρι και το 1960.
ΓΙΛΕΚΟ /γελέκι (πανωφόρι), εξέλιξη της βυζαντινής «ζούπας που έφτανε μέχρι την μέση της γάμπας και στη συνέχεια κόντυνε για να διαμορφωθεί στο πρώτο γιλέκο που ράβονταν από τους ράφτες/τερζήδες σε διάφορους τύπους (Σταυρωτό, Ντρέτο, Ανωγειανό, Χριστιανικό με κόκκινη πλάτη, Μουσουλμανικό με πράσινη πλάτη) το οποίο στόλιζαν με κεντήματα (τεχρίλια ή χάρτζα)
ΖΩΝΑΡΙ, με πολιτιστική επιρροή από τους Οθωμανούς, για να στερεώνει τα καθημερινά αντικείμενα όπως το μαχαίρι.
ΣΤΙΒΑΝΙΑ (πατροπαράδοτο ανδρικό υπόδημα από βακέτα ή/και τομάρι γίδας), πανομοιότυπο με τις στρατιωτικές μπότες Ιππικού της Γερμανίας κλπ όπου ήταν αρχικά μαύρο και στην εξέλιξη τους έγιναν κόκκινα (από καφέ αίγες) από τους αξιωματικούς των μουσουλμάνων και καφέ (που τα φορούσαν γιατροί , Δημ.Υπάλληλοι και δάσκαλοι και των λευκών που φοριούνται σήμερα από την Προεδρική φρουρά.
ΣΑΡΙΚΙ, παραδοσιακό κεφαλοκάλλυμα που εξελίχθηκε στο μαύρο χρώμα και το κρουσάτο/κρουσαλιδάτο μαντήλι από μετάξι/μαλλί/βαμβάκι όπου τα κρούσα συμβολίζουν τα δάκρυα των Κριτικών
ΠΑΝΩΦΟΡΙΑ που είναι ΜΕΪΝΤΑΝΙΑ/ΚΑΠΕΣ – ΚΑΠΟΤΟ για προστασία από το κρύο του χειμώνα ανάλογα
ΚΑΔΕΝΕΣ/ΦΥΛΑΧΤΑ & ΜΑΧΑΙΡΙΑ, κοσμούν τις ανδρικές φορεσιές ως ένδειξη της καταγωγής τους
ΓΥΝΑΙΚΕΙΕΣ ΦΟΡΕΣΙΕΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ
Οι Γυναικείες φορεσιές της Κρήτης έχουν δεχτεί πολιτιστικές επιρροές από την βυζαντινή περίοδο αλλά σχηματοποιήθηκαν στη σημερινή μορφή τους, από τον 17ο αιώνα μέχρι και τα μέσα του 19ου αιώνα.
ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ ΝΟΜΟΥ ΧΑΝΙΩΝ
Αντιπροσωπευτική του νομού, είναι η Σφακιανή Φορεσιά, η οποία εξωτερικά έχει βάση τη φούστα ή το φουστάνι, συνήθως σε χρώμα βυσσινί (χρώμα αρχοντικό για τα δεδομένα της εποχής), ο ποδόγυρος της οποίας, στολίζεται με κεντήματα, ή χρυσές λωρίδες και χαρακτηριστικό της, το πλουσιοκέντητο κοντόχι.
Στη μέση δενόταν συχνά το μεταξωτό ή μάλλινο πορφυρό ζωνάρι, μέσα στο οποίο μπηγόταν το αργυρομπουνιαλάκι, ένα μαχαίρι μικρού μεγέθους που συμβόλιζε τη δέσμευση της γυναίκας και χρησιμοποιούταν για λόγους προστασίας.
ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ ΝΟΜΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
Η γυναικεία φορεσιά της ευρύτερης περιοχής του Ρεθύμνου και κυρίως των Ανωγείων Μυλοποτάμου, έχει εξωτερικά ως βάση, έναν τύπο πτυχωτής φούστας τη «ΣΑΡΤΖΑ». Το χρώμα της είναι κόκκινο και στολίζεται με ένα μπλε εξωτερικά και ένα χρυσαφί εσωτερικά σιρίτι στο τελείωμα. Η πουκαμίσα είναι μακριά ως τον αστράγαλο και πέφτει πάνω από την φουφουλωτή βράκα και πάνω από αυτή τοποθετείται κεντητή ποδιά. Πάνω από τη Σάρτζα τοποθετείται το υφαντό ζωνάρι , μέσα στο οποίο μπηγόταν το αργυρομπουνιαλάκι, ένα μαχαίρι μικρού μεγέθους , δείγμα των δεσμευμένων γυναικών όπως στα Χανιά.
ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ ΝΟΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ
Στο τύπο αυτό της γυναικείας ένδυσης κυριαρχεί το «ΣΑΚΟΦΟΥΣΤΑΝΟ» που αποτελείται από δύο τμήματα, τη φούστα κι ένα είδος μακρυμάνικου γιλέκου . Στο κεφάλι παρατηρούμε κι ένα ιδιαίτερο τύπο πλεκτού κεφαλομάντηλου , τον «Μποξά».
ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΦΟΡΕΣΙΑ ΝΟΜΟΥ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Η παραδοσιακή γυναικεία φορεσιά που επικρατεί πριν τον 20ο αιώνα είναι η «ΚΟΥΔΑ» (από το λατινικό coda, που σημαίνει ουρά) έναν ιδιαίτερο τύπο φουστανιού καθώς η αναδίπλωση του πλισέ εξαφυλλάτου φουστανιού, έφερνε σε ουρά. Κάτω από την ΚΟΥΔΑ φοριόταν η μακρια φαρδομάνικη πουκαμίσσα και η φουφουλωτή βράκα. Η κεντημένη ποδιά και η «σάλπα» στο κεφάλι συμπληρώνουν την φορεσιά.
Η παρουσίαση διανθίστηκε από αντιπροσωπευτικούς χορούς που παρουσίασαν μέλη της χορευτικής ομάδας της ΣΤΕΓΗΣ ΚΡΑΨΙΤΩΝ και η χορευτική ομάδα του κ Αντώνη Τσορμπανάκη «ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΤΑ ΠΑΤΗΜΑΤΑ».
Ευχαριστούμε από καρδιάς!
- Τον κ.Αντώνη-Ζώη Τσορμπανάκη για την συνεισφορά του στην υλοποίηση της εκδήλωσης και προπαντός, όχι μόνο για το εξαιρετικό υλικό που ο ίδιος επιμελήθηκε να μας παρουσιάσει, αλλά και για τους multitask ρόλους του, που εναλλασσόταν άλλοτε σε χορευτή και άλλοτε σε μουσικό. Δεν υπάρχουν λόγια για το ταλέντο του .
- Την ζυγιά, των μουσικών κκ Κωνσταντίνος Τσιπολίτης (στη Λύρα), Νεκτάριος Ξανθάκης στο μαντολίνο, Αντώνης Τσορμπανάκη (στο Λαγούτο), μας πρόσφεραν μία καταπληκτική μουσική εμπειρία, από τα ηχοχρώματα της ΚΡΗΤΗΣ .
- την κα Μαρία Βασιλάκη, δασκάλα χορών στην ΣΤΕΓΗ ΚΡΑΨΤΙΩΝ
- Καθένα και καθεμία από τα ξεχωριστά μέλη, των χορευτικών τμημάτων, που διάνθησαν με τις φορεσιές τους αλλά και τους χορούς τους, την εκδήλωση μας .
Για εμάς στο ΔΣ, καταγράφουμε στο αποτύπωμα της εκδήλωσης την συμμετοχή νέων ηλικιακά ανθρώπων, με ενεργό ρόλο στην μουσική, στο χορό αλλά και στην μελέτη και καταγραφή της παράδοσης του τόπου μας και αυτο από μόνο του είναι ενθαρρυντικό και μαγικό!!
Από το Δ.Σ.
